كانادا (به انگليسي: Canada) و (به فرانسوي: Canada) كشوري در شمال قاره آمريكاي شمالي است كه از ده استان و سه قلمرو تشكيل شده‌است. اين كشور از اقيانوس اطلس تا اقيانوس آرام و از شمال تا اقيانوس منجمد شمالي گسترده‌است. كانادا با مساحت ۹٫۹۸ ميليون كيلومتر مربع، دومين كشور پهناور جهان از نظر مجموع مساحت و چهارمين كشور پهناور جهان از نظر مساحت خشكي است. مرز مشترك كانادا با ايالات متحده، بلندترين مرز زميني در جهان است. بخش زيادي از خاك كانادا به دليل سرماي هوا و نزديكي به قطب شمال، خالي از سكنه است. در زبان فارسي، نام كانادا بر اساس تلفظ فرانسوي آن رواج يافته‌است.
حكومت كانادا يك دموكراسي پارلماني فدرال و يك پادشاهي مشروطه است كه در حال حاضر ملكه اليزابت دوم رئيس كشور است. ساختار حكومت كانادا از پادشاه يا ملكهٔ بريتانياي كبير، دولت فدرال، دو مجلس سنا و عوام، دولت‌هاي ايالتي و فرماندار كل كه به عنوان نمايندهٔ ملكه اليزابت ايفاي نقش مي‌كند، تشكيل شده‌است. رأي دهندگان كانادا و شهروندان نيز در قاعدهٔ اين هرم قرار مي‌گيرند. اين كشور توسط دولت‌هاي مستقل از هم اداره ميشود، كه در مجموع زير پوشش دولت فدرال قرار گرفته‌اند.
اليزابت دوم ملكهٔ بريتانيا، ملكهٔ كشور كانادا نيز هست و قانون به امضاء و به نام او رسميت و ضمانت اجرايي پيدا مي‌كند.
ويزاي كانادا
هرچند كانادا پس از روسيه بزرگترين كشور جهان است، اما جمعيت آن تنها حدود يك‌پنجم جمعيت روسيه است. نزديك به ۹۰ درصد از جمعيت اين كشور در امتداد مرز جنوبي آن، تا فاصله ۲۰۰ كيلومتري آمريكا زندگي مي‌كنند. پرجمعيت‌ترين شهرهاي كانادا به ترتيب تورنتو، مونترآل وونكوور هستند.
نزديكي جغرافيايي اين كشور به آمريكا سبب شده تا روابط اقتصادي كانادا و آمريكا بسيار گسترده باشد، به گونه‌اي كه آمريكا و كانادا بزرگترين رابطه اقتصادي را در جهان دارند و حجم معاملات اين دو كشور با هم از معاملات هر دو كشور ديگري در جهان بيشتر است. با اين حال اين رابطه اقتصادي قوي، زيان‌هايي هم براي كانادا در پي داشته‌است. آلودگي ناشي از فعاليت كارخانه‌هاي آمريكايي در نزديكي مرز دو كشور يكي از اين زيان‌هاست.
كانادا منابع طبيعي فراواني دارد. آب و هواي آن سرد و در بيشتر نقاط قطبي است. البته آب و هوا در بخش جنوب غربي، جايي كه شهر ونكووردر آن قرار دارد، معتدل است. آبشار نياگارا، پهناورترين آبشار جهان هم در اين كشور قرار دارد.
اين كشور تا سال ۱۷۱۳ مستعمره فرانسه بود. در اين سال انگليس كنترل آن را در دست گرفت. در قرن نوزدهم كانادا استقلال يافت. اين كشور عضو كشورهاي همسود است. كنفدراسيون كانادا، زير تشريفات سلطنت مشروطه مرتبط با پادشاهي متحده اداره ميشود.
پايتخت سياسي كانادا شهر اتاوا است، محلي كه در آن مجلس فدرال كشور و خانهٔ فرماندار كل قرار دارد. او يك كانادايي است كه به صورت تشريفاتي رئيس مملكت است و به عنوان نمايندهٔ ملكه اليزابت دوم در كانادا، مستعمرهٔ سابق بريتانياي كبير، زندگي مي‌كند. فرماندار كل، توسط پادشاه و به توصيهٔ نخست‌وزير منصوب ميشود.
بر پايه آمار ۲۰۱۱ تعداد ۱۶۳٬۲۹۰ نفر با تبار ايراني در كانادا زندگي مي‌كنند.
نام كانادا
نام كانادا از واژهٔ سرخ‌پوستي Kanata به معني «دهكده» يا «سرپناه» مي‌آيد. در سال ۱۵۳۵، ساكنان اين منطقه كه اكنون با نام شهر كبكشناخته ميشود، از اين واژه استفاده كردند تا نشاني اين محل را به ژاك كارتيه كه مقصدش به سمت دهكده استاداكونا بود بدهند. كارتيه واژهٔ كانادا را هم براي آن دهكده و هم كل منطقه‌اي كه در آن زمان به آن دونا كونا مي‌گفتند استفاده مي‌كرد. در سال ۱۵۴۷ در نقشه‌ها نيز با همين عنوان كانادا ثبت شد.
تاريخ كانادا
آثار به‌دست‌آمده از زندگي نخستين بوميان كانادايي كه در بخشي از اين كشور به مدت طولاني ساكن بودند و نيز بررسي‌هاي باستان‌شناسي در شمالي‌ترين بخش كشور، يوكان نشان مي‌دهد كه زندگي در آن به ۲۶۵۰۰ سال پيش در جنوبي‌ترين بخش به ۹۵۰۰ سال پيش برمي‌گردد.
در سال ۱۴۹۷، جان كابوت پس از رسيدن به سواحل نيوفوندلند، يك مستعمرهٔ بريتانيايي ايجاد كرد. حدود ۴۰ سال بعد، ژاك كارتيه به دهانه رود سن لوران (در نزديكي شهر مونترال) قدم گذاشته و مستعمره‌اي فرانسوي بنا نهاد. از آن پس، مهاجران بريتانيايي بيشتر در سواحل دريا و خليج هادسن مستقر شدند، در حالي كه فرانسويان بيشتر به سوي مناطق داخلي كانادا روان شدند. در سال ۱۷۸۳، بريتانيا كنترل بخش فرانسوي‌نشين كانادا (استان كبك كنوني) را نيز در اختيار گرفت .
لويي ژوزف دو مونتكالم، فرمانده نيروهاي فرانسوي در كانادا.
دولت كانادا
با افزودن لايحهٔ الحاقي قانون اساسي كه در روز اول ژوئيه سال ۱۸۶۷ و قانون كانادا كه در سال ۱۹۸۲، به تصويب رسيد، استقلالش را از بريتانياي كبيراعلام كرد. اين روز به نام روز همپيمايي در تاريخ كانادا ثبت شد. نوع حكومت كانادا، پادشاهي قراردادي (مشروطه) فدرال، همراه با نظام پارلماني است. اين كشور از ده استان و سه خطهٔ جداگانه تشكيل شده كه مردم آن چندفرهنگه و به دو زبان مختلف گويش مي‌كنند كه در سطح فدرال، زبان رسمي آن، هم انگليسي و هم فرانسوي است.
نظام حقوقي
كانادا پيرو نظام حقوقي كامن لا (برگرفته از حقوق انگلستان) است، به‌جز استان كبك كه نظام حقوقي آن بر مبناي تركيبي از سيستم حقوق نوشته(سيويل لا) و كامن لا بنا شده‌است. مثل ديگر كشورهاي پيرو اين سيستم قوه قضاييه كانادا نقش مهمي در معرفي قوانين اين كشور بازي مي‌كند و قدرت لغو قوانين مغاير با قانون اساسي را داراست. دادگاه عالي اين كشور، بالاترين مرجع قضايي كشور است و توسط قاضي ارشد، رياست ميشود. نه عضو آن توسط فرماندار كل به پيشنهاد نخست‌وزير انتخاب ميشود.
تمامي قضات در سطح عالي و استينافي (استاني) توسط فرماندار، به پيشنهاد نخست‌وزير و وزير دادگستري، بعد از مشورت با سازمانهاي قانوني غيردولتي منصوب مي‌شوند. اعضاي كابينهٔ فدرال، دادگاه‌هاي عالي در سطح استاني و كشوري، انتخاب مي‌كنند. پست‌هاي قضايي در سطح استاني و كشوري، توسط ديگر دولت‌مردان، انتخاب مي‌شوند.
دادگاه عالي كانادا در اتاوا در غرب پارلمان
قوانين مربوط به جرم و جنايت منحصراً در اختيار مسئولين فدرال است و در سرتاسر كانادا يكي است. سازمانهاي اجراي قوانين، مثل دادگاه‌هاي جنايي، در هر استان به عهده يك فرد است، اما در مناطق روستايي، نظارت برعهدهٔ پليس سواره نظام سلطنتي كانادا (RCMP) است.
نقشهٔ جغرافياي سياسي كانادا و تقسيمات كشوري
كانادا به ۱۰ استان و ۳ ناحيه يا قلمرو تقسيم شده‌است. استان‌ها در مجموع استقلال زيادي از دولت مركزي دارند، اما، درجهٔ اين آزادي عمل در نزد قلمروها كمتر است. مهمترين استان از لحاظ اقتصادي و سياسي استان انتاريو ميباشد كه شهرهاي تورنتو و اتاوا در آن قرار دارند. كِبـِك، آلبرتا،بريتيش كلمبيا، منيبا، نيوبرانزويك، نيوفاندلند و لابرادور، نووااسكوشيا، انتاريو، جزيرهٔ پرينس ادوارد آيلند و سسكچوان استان‌هاي اين كشور هستند. ۳ قلمروي آن نوناووت، قلمروهاي شمال غرب و يوكان است. نوع حكومت در استان‌ها، فدراليسم با درجهٔ خودمختاري بيشتر، از دولت فدرال است كه اين خودمختاري در نوع حكومت قلمروها كمتر به چشم مي‌خورد. هركدام از اين دو بخش، يعني استان‌ها و قلمروها، داراي فهرستي از سمبل‌هاي منحصر به خود هستند.
استان‌ها، مسئول اكثر برنامه‌هاي اجتماعي، مثل مراقبت‌هاي بهداشتي، آموزش و پرورش و رفاه عمومي (كمكهاي مالي) هستند و با هم بيشتر درآمد را از دست فدرال دريافت مي‌كنند، كه اين اصل تقريباً در ميان ساختار حكومتي كشورهاي متحد در جهان، وجود دارد. دولت فدرال، با اعمال قدرت خود مي‌تواند سياست‌هاي ملي را در مناطق استاني نيز، به اجرا بگذارد، مثل لايحهٔ الحاقي بهداشت كانادا؛ كه البته مسئولين استاني مي‌توانند آنها را ناديده بگيرند، اما اين مسئله در عمل به ندرت اتفاق مي‌افتد. برابرسازي پرداختي‌ها (حقوق)، توسط دولت فدرال صورت گرفت تا به مردم اطمينان ببخشد كه استانداردهاي برابري در مورد ارائهٔ خدمات و اخذ ماليات، در ميان استان‌هاي فقير و غني، ارائه ميشود.
تمام استان‌هاي اين كشور اعضاي قوهٔ مقننه كه از سرتاسر ايالات و استان‌ها انتخاب مي‌شوند و رياست آن به عهدهٔ نخست‌وزير است را انتخاب مي‌كنند، به همان روشي كه خود نخست‌وزير انتخاب ميشود. هر استان همچنين داراي يك بخش است كه نمايندهٔ ملكه اليزابت است، همانند استاندار كانادا، كه به پيشنهاد نخست‌وزير كانادا به اين سمت منصوب ميشود كه در سالهاي اخير، در اينباره با دولت‌هاي استاني نيز، مشورت ميشود.
استان‌ها و قلمروهاي كانادا
استان‌ها عهده‌دار چرخاندن برنامه‌هاي اجتماعي كشور هستند و همراه دولت فدرال به جمع‌آوري ماليات مي‌پردازند. هم‌زمان، دولت فدرال مي‌تواند برنامه‌هاي ملي خود را به سرتاسر كشور معرفي كند، ولي اختيار شركت در اين برنامه‌ها با خود استان‌هاست. دولت فدرال عهده‌دار ميزان كردن ثروت ميان استان‌هاست، و براي اين منظور همه‌ساله مقداري از درآمدهاي استان‌هاي دارا را ميان استان‌هاي ندار پخش مي‌كند. تمامي استان‌ها و قلمروها مجلس قانون‌گذاري مخصوص خود را دارند.
كانادا كشوري نوين و داراي فناوري پيشرفته است و توان فراهم كردن انرژي سوختي خود از منابع درون‌مرزي را دارد. اين كشور داراي منابع گستردهٔ طبيعي است، و برخي از استان‌هاي آن وابستگي سنگيني به بهره‌گيري از اين منابع دارند.
آب و هواي كانادا روي هم رفته سرد و در بيشتر جاها قطبي است. البته آب و هوا در بخش جنوب غربي، جايي كه شهر ونكوور و جزيره ونكوور از استان بريتيش كلمبيا در آن قرار دارند، معتدل است. تورنتو نيز كه از شهرهاي مهم اين كشور است از نظر پويندگي‌هاي بورسي در جهان بين ۱۰ كشور نخست از نظر بورس است. آب و هواي تورنتو سرد و جنگل‌هاي تايگا در اين كشور ديده ميشود برج سي ان در تورنتو نخستين برج بلند مخابراتي جهان است.
درياچه مورين در پارك ملي بنف، استان آلبرتا
در بيرون از شهر آبشار نياگارا جاي دارد كه بزرگترين آبشار از ديد پهنا است و يك دهكده رؤيايي نيز به همين نام (نياگارا) هست. نزديك به نيمي از پهناي كانادا را فلات لارنسي مي‌سازد، منطقه‌اي كما بيش هموار پوشيده از سنگ سخت كه خليج هودسون را دربردارد و تا ژرفاي سرزمينهاي دروني رخنه مي‌كند. پاياني دور از درياي اين فلات سراشيب تندي دارد كه در شرق در كنار زمينهاي پست پيرامون رود لارنس و درياچه‌هاي بزرگ پيدا است. به سوي غرب رشته‌اي از درياچه‌هاي بيشتر (داراي درياچهٔ وينيپگ) مرز با جلگه‌هاي سبزه زار مياني را جدا ساخته مي‌كند. منطقهٔ كوهستاني گسترده‌اي – با بيش از ۸۰۰ كيلومتر پهنا – در غرب جلگه‌ها جاي دارد. اين رشته كوههاي غربي متشكل است از كوههاي راكي مكنزي كراني و سنت الاياس كه داراي بلندترين قله كاناداست. آب و هوا: بيشتر بخشهاي كانادا، تابستان‌هاي معتدل و زمستان‌هاي سرد و دراز و منتهاي درجات دما را دارد. آب و هواي شمال دور قطبي است. در كران اقيانوس آرام ميانگين دما در زمستان تنها كمي بالاتر از دماي يخ‌زدگي است. در بيشتر بخشهاي بريتيش كلمبيا ريزش باران سنگين است. در ديگر جاهاي كشور اندازه كل بارندگي ميانگين يا كم است. كمابيش در همه كانادا برف سنگيني در زمستانها مي‌بارد.
جمعيت، فرهنگ و زبان
جمعيت كانادا بر طبق آخرين گزارش اداره آمار كانادا، بيش از سي و پنج ميليون و پنجاه و شش هزار نفر است. حدود چهار پنجم مردم كانادا در شهرهايي كه كمتر از ۱۵۰ كيلومتر تا مرزهاي آمريكا فاصله دارند زندگي مي‌كنند.
جمعيت فرانسوي زبان
زبان فرانسه زبان مادري حدود ۶٫۶ ميليون كانادايي است. بيشتر فرانسوي‌زبانان در استان كبك زندگي مي‌كنند، اما در حدود ۱ ميليون نفر از آنها در استان‌هاي ديگر كانادا به سر مي‌برند. حدود ۷۶ درصد از فرانسوي‌زبانان بيرون استان كبك، در استان‌هاي انتاريو و نيوبرانزويك زندگي مي‌كنند. زبان فرانسوي به همراه زبان انگليسي، دو زبان رسمي در كشور كانادا محسوب مي‌شوند.
ايرانيان كانادا
بر پايه آمار رسمي ارائه شده از سوي مركز آمار كانادا در سال ۲۰۱۱ در اين كشور ۱۶۳٬۲۹۰ نفر ايراني زندگي مي‌كرده‌اند كه ۸۳٬۴۹۵ نفر از ايشان مرد و ۷۹٬۸۰۰ نفر زن بوده‌اند.[۷] در سرشماري سال ۲۰۰۶ جمعيت ايراني‌تبارها ۱۲۱٬۵۰۵ بوده[۱۱] كه اين دو رقم بيش از ۳۴٪ رشد جامعه ايرانيان كانادا را طي ۵ سال نشان مي‌دهد.
مسلمانان كانادا
بيش از يك ميليون مسلمان از قوميت‌هاي گوناگون كه عمدتاً مهاجرند، در كانادا زندگي مي‌كنند. محل اقامت مسلمانان اين كشور به ترتيب تراكم جمعيت آنان، عبارت است از شهرهاي تورنتو، مونترآل، ونكوور، اتاوا، وندزور و برخي شهرهاي ديگر مانند هالي‌فكس، كيچنر، واترلو، ادمنتون و وينيپگ. مجموع مراكز اسلامي و مساجد موجود در كانادا بالغ بر سيصد و شصت مسجد و سازمان اسلامي است.
نيروهاي نظامي كانادا در افغانستان
كانادا به عنوان عضو اصلي ناتو (سازمان اتحاد كشورهاي آتلانتيك شمالي) است و نيروهاي متحد ارتش كانادا (CF)، شامل نيروهاي زميني ارتش، نيروهاي دريايي كانادا و نيروهاي هوايي است. تجهيزات اصلي CF، شامل ۱۴۰۰ وسيلهٔ نقليهٔ جنگي زره پوش، ۳۴ كشتي جنگي و ۸۶۱ هواپيماي جنگي ميباشد.
نظام آموزشي كانادا
نظام آموزشي و ساختار آن در ايالات و قلمروهاي كانادا به كلي با يكديگر متفاوت اند. اما به طوركلي مي‌توان گفت نظام آموزشي كشور كانادا از يك دوره پيش‌دبستاني با مدت زماني ۱ تا ۲ سال؛ مقطع آموزش ابتدايي با مدت زمان ۵ تا ۸ سال و مقطع آموزش متوسطه، تا پايان پايه ۱۲ تحصيلي، متشكل شده‌است.
اقتصاد كانادا
منطقهٔ تجاري مركز شهر تورنتو در شب
كانادا با توليد ناخالص داخلي آسمي در حدود ۱/۷۹ تريليون دلار در رده يازدهم بزرگترين اقتصادهاي جهان در سال ۲۰۱۵ قرار گرفت. كانادا يكي از كشورهاي عضو گروه هشت و سازمان همكاري اقتصادي و توسعه است. اين كشور داراي منابع معدني غني، صنايع پيشرفته (همچون خودروسازي،صنايع شيميايي و نفت، صنايع غذايي، چوب و كاغذ، صنايع معدني و فلزي و شيلات) و محصولات فراوان كشاورزي (از جمله گندم، دانه‌هاي روغني،ميوه، سبزيجات و توتون) است.
تورلبنان
اين كشور از نظر صنعت و فناوري، كشوري پيشرفته است كه سيستم اقتصادي آن به شدت به خصوص در بخش بازرگاني و داد و ستد به ايالات متّحده وابسته است، به نحوي كه باعث شده اين كشور رابطهٔ اقتصادي پيچيده و بلندمدتي را با اين كشور داشته باشد - وابستگي اين كشور به بخش منابع طبيعي گران‌بهايش نيز بسيار زياد است.
برچسب:
،
ادامه مطلب
بازدید:
